Een rat in je huis, je moet er waarschijnlijk niet aan denken. Toch veroorzaken ratten in steeds meer steden overlast. Mensen proberen van alles om ze te verjagen, maar niets lijkt écht te werken. Is het tijd om de strijd op te geven en de rat te accepteren? Daarover gaat het in Dit is de Dag (EO).
Wat denk jij?
Wat moeten we doen met de rat?
Dit is de situatie
De rat weet van geen wijken
Al sinds de Middeleeuwen is de rat te vinden in Europa. Steden groeiden in hoog tempo en mensen gingen hun eten bewaren in de stad. Dat was geweldig nieuws voor de ratten, die al snel de weg naar onze steden wisten te vinden. Toen we onze huizen van steen en beton gingen bouwen, verdween de zwarte rat grotendeels uit de stad. Maar de bruine rat? Die bleef...
Vanaf dat moment heeft de mens altijd gestreden tegen de rat. Nu zijn we honderden jaren verder en nog steeds lukt het niet om het dier weg te houden uit onze straten. In plaats daarvan is het rattenprobleem in veel grote steden groter dan ooit. Tegelijkertijd worden ook de bergen afval die we produceren steeds hoger.
In welke Nederlandse steden zitten die ratten?
Zitten er in jouw wijk ratten? Je kunt het allemaal checken via de
Rattenmonitorvan het RIVM. Op dat kaartje kan je zien waar professionele plaagdierbeheersers meldingen hebben gedaan van rattenoverlast.
Natuurlijk vallen de grote steden op. In Amsterdam is het aantal meldingen over rattenoverlast tussen 2019 en 2021 meer dan verdubbeld, meldt
NH Nieuws. Ging het in 2019 om 3.409 meldingen, in 2021 waren het er 7.329.
Niet alleen bij ons een probleem
Ratten zorgen niet alleen in Nederland voor problemen. Ook veel grote buitenlandse steden hebben ermee te maken. In Parijs loopt de rattenplaag totaal uit de hand: volgens schattingen leven er nu zes miljoen in de stad.
Inwoners van de Franse hoofdstad werden zelfs verplicht rattengif te strooien en vallen te plaatsen. Wie dat niet deed kon een boete krijgen van 450 euro. Inmiddels denken de Parijzenaren eraan om hun tactiek aan te passen. Een speciale commissie onderzoekt of ratten en mensen elkaar niet gewoon kunnen accepteren en vredig kunnen samenleven.
Het rattenprobleem in Parijs. Artikel gaat verder onder de video.
De weergave van deze video vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassenGezocht: 'Directeur knaagdierenbestrijding'
In het Italiaanse Turijn is het probleem met ongedierte ook totaal geëscaleerd. Daar leven naar schattingen tien muizen en ratten per inwoner. Anders dan in Parijs gaan ze in Italië liever voor een radicale aanpak. Een gebied ter grote van 36.000 voetbalvelden wordt gesaneerd en er komt een plan voor de toekomst, waarbij oude rioolaansluitingen in het centrum van de stad worden aangepakt.
Ook aan de andere kant van de oceaan is de rat een lastpak: in New York strijden ze er al jaren tegen. Eind 2022 kon je daar zelfs solliciteren op de vacature 'directeur knaagdierenbestrijding'. Echt succesvol is de aanpak niet: volgens schattingen lopen er nog altijd 2 miljoen ratten in New York.
Ratten uit je huis houden, zo doe je dat!
Voorkomen is beter dan genezen. En zeker als het gaat om ratten. Een paar tips om dit ongedierte buiten te houden:
- Zorg voor goede hygiëne;
-Bewaar voedsel in hoge kasten;
-Ruim afval en rottend materiaal op tijd op;
-Hang vuilnis hoog op;
- Zet parasols of tuinstoelen op hoogte.
Bron: Kennis- en Adviescentrum Dierplagen (KAD).
Wat denk jij?
Quizvraag: Hoe oud kan een bruine rat maximaal worden?
Het antwoord vind je onderaan het artikel.
Dit is de discussie
Tijd om de rat te accepteren?
In steeds meer steden veroorzaken ratten dus overlast. Ze verspreiden ziektes, knagen aan gebouwen, bijten vuilniszakken open en kunnen zelfs agressief worden naar mensen. Hoewel er van alles uit de kast gehaald wordt om het dier weg te houden, lijkt een goede oplossing er niet te zijn. Moeten we de strijdbijl begraven en de rat niet langer als ongewenste gast beschouwen?
Als het aan Maite van Gerwen ligt wel. Zij is dierwetenschapper aan de Universiteit Utrecht en zegt in Dit is de Dag (EO) dat de manier waarop we ratten nu bestrijden voor veel dierenleed zorgt. Daar worden zowel ratten als andere dieren het slachtoffer van. In plaats daarvan moeten wij als mensen ons gedrag aanpassen, zegt Van Gerwen.
"Ik denk dat je een win-winsituatie kunt creëren, die voor zowel ratten als mensen acceptabel is. Ratten horen bij de stad, ze zijn onderdeel van het stadsecosysteem. We moeten ervoor zorgen dat wij duidelijk maken aan ratten dat ze op bepaalde plekken hun gang kunnen gaan. Maar op plekken waar we ze niet willen, in huizen en restaurants, moeten we communiceren aan ratten dat ze daar niet welkom zijn. Dat doen we door te zorgen dat die gebouwen rat-proof zijn. Dat zijn ze nu niet. Ratten zijn heel slim, er is altijd een reden dat ze ergens zijn. Meestal is dat voedselaanbod of nestgelegenheid."
Daar is Sietze Hylkema van de Amsterdamse VVD het absoluut niet mee eens. Hij stelde in 2021 al voor om met een luchtbuks op ratten te gaan schieten en dat vindt hij nog steeds een goed idee. Daar stak de plaatselijke wethouder een stokje voor: hij vond het te gevaarlijk. Toch blijft Hylkema zich ervoor inzetten dat het aantal ratten in zijn stad omlaag gaat.
"Wij willen zo min mogelijk ratten in de stad, het liefst nul. Om daarvoor te zorgen is het belangrijk dat het afval op straat goed wordt opgehaald. We zien nu dat het vaak lang op straat blijft staan. Als je dat op tijd weghaalt is er minder eten voor ratten en kunnen ze zich niet meer voortplanten. Ratten verspreiden ziektes. We zijn bezig om het zwemwater op de juiste kwaliteit te krijgen en als ratten erin zwemmen dan lukt dat niet. En niemand wil op een terras zitten waar ratten tussen je benen door schieten. Of dat ze op een speelplaats lopen waar je kinderen spelen."
Dit is haar verhaal
Bij Patricia in huis stikt het van de ratten
Patricia Dinkela woont in een portiekwoning in Den Haag en daar wemelt het van de ratten. Ze springen uit wc-potten, knagen aan kabels in meterkasten en springen zelfs bij buurtbewoners in het gezicht.
Lees Patricia's verhaal: 'Het loopt de spuigaten uit'
"De rattenpopulatie loopt hier behoorlijk op. Laatst had ik drie dagen op rij dat ik bij m'n deur kwam en dat er tien ratten voor m'n voeten langs renden. Eén keer liepen ze zelfs over m'n voeten heen. Dat is niet leuk wakker worden kan ik je vertellen."
Patricia spreekt veel bewoners en is actief betrokken in haar wijk. Inmiddels heeft ze heel wat voorbeelden gehoord van mensen die zich een hoedje schrokken van ratten. "Toen een oudere vrouw uit het verzorgingshuis een vuilniszak in de container wilde gooien - dus niet ernaast - sprong er een rat op haar.Ze had een hele kras over haar gezicht. Bij m'n buren kwamen ze uit de meterkast en renden ze door de gang heen."
'Houden ons hart vast'
"Het loopt de spuigaten uit. Ze zitten echt overal. In voortuintjes, ze klimmen bij mensen op de balkons en hier in Moerwijk komen ze uit de wc's omhoog. Het wordt steeds erger en we houden ons hart vast voor wat er komen gaat."
Patricia accepteert dat ratten er zijn en ze vindt zelfs dat ze er best schattig uitzien. Maar nu gaat de overlast te ver, vindt ze. "Ratten heb je altijd, ze zijn er gewoon. De vraag is: zijn ze zichtbaar in het straatbeeld? Ik ben niet voor het massaal uitroeien van de ratten. Nul ratten in de stad is niet reëel en ze zullen ook heus een functie hebben. Maar het mag minder."
Gemeente Den Haag
De gemeente moet daarom haar verantwoordelijkheid nemen, vindt Patricia. "De populatie moet eerst onder controle zijn en daarna onder controle gehouden worden. Maar het afvalbeleid in veel steden is nu verschrikkelijk. Er wordt ook niet in geïnvesteerd. Hier in Den Haag trekken ze 75.000 euro uit voor het rattenprobleem. Daarmee sla je geen deuk in een pakje boter."
Dit is het debat
Luister onze podcast
Ben je benieuwd naar het hele gesprek inDit is de Dag (EO)? Luister hieronder naar de podcast, waarin presentator Joram Kaat in gesprek gaat met dierwetenschapper Maite van Gerwen, Sietze Hylkema (VVD Amsterdam) en ervaringsdeskundige Patricia Dinkela.
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassenDit is de community
Dit zegt ons WhatsApp-panel
We vroegen het DIT-WhatsApp-panel naar hun ervaringen met ratten. Wil jij ook meepraten over dit soort onderwerpen en je mening laten horen? Meld je dan aan voor het DIT-WhatsApp-panel.
Bekijken
DIT op WhatsApp
"Wij hebben gelukkig geen last van ratten. Het is lastig iets aan de overlast te doen, omdat er constant voer gegeven wordt. Dit is niet de bedoeling, maar gebeurt wel. Daar moeten we sterker op handhaven. Gelukkig is mijn vader ongediertebestrijder, dus weet hij er alles van mochten wij ooit last krijgen van zulke beesten."
"Ik heb er in Nederland nooit last van gehad gelukkig, maar als ik ze wel zou hebben zou ik ze doodslaan. Je kunt ze lokken met een kooi. Ratten brengen ziektes over en als je ze ergens anders uitzet vreten ze de dijken kapot. Je moet niet alles willen omarmen. Er zijn landen waar rat als lekkernij wordt gezien, misschien is dat een mooie oplossing voor Nederland: kleinere veestapel, meer rat op het menu?"
"Wij hebben geen last van ratten. De gemeente Berkelland heeft een paar maanden geleden onderzoeken uitgevoerd in de riolering, omdat er in sommige straten wel ratten liepen, ook in huizen. Maar als je rijst en brood naar buiten gooit is het ook je eigen schuld toch?"
Dit maakten we ook
Bekijken
In harmonie leven met ratten: is dat onze toekomst?
Bekijken
Giftige slang krioelt door Lelystad: moeten gevaarlijke reptielen verboden worden?
Wat denk jij?
Heb jij wel eens een rat in huis gehad? Wat deed je toen?
Antwoord quizvraag: De bruine rat kan hooguit 2 tot 3 jaar oud worden. Bron: Kennis- en adviescentrum dierplagen
